Konwent Polonia
KONWENT POLONIA
zał. 1828
CZYM JEST KONWENT POLONIA?
Konwent Polonia jest najstarszym polskim bractwem akademickim, założonym w 1828 roku na Uniwersytecie w Dorpacie (obecnie Tartu - Estonia). Jedynym konwentem wśród podobnych organizacji akademickich (tzw. korporacji akademickich). Wychowanie w duchu patriotycznym, wzajemne oddziaływanie koleżeńskie, zmierzające do kształcenia i doskonalenia charakteru i umysłu, to idee przyświecające od początku jej istnienia po czasy współczesne. Założycielami Konwentu byli studenci z Wilna, których prześladowania władz carskich zmusiły do przeniesienia się do Dorpatu, natenczas znanego z liberalnej atmosfery życia intelektualnego, stąd określanego mianem "Aten Północy". Tam też "Polonia" zastała cztery bractwa niemiecko-bałtyckie, które grupując przede wszystkim studentów niemieckich, początkowo nieufnie odnosiły się do Polaków. Na Uniwersytecie w Dorpacie Konwent przejął część wzorów i tradycji istniejących tam landsmannschaftów. Do nich należały barwne czapki (dekle), szarfy (bandy) oraz nader skomplikowane "comment", czyli zbiór praw regulujących działalność korporacji, ze szczególnym naciskiem na sprawy obrony honoru i dawania satysfakcji honorowej. Funkcjonowanie polskiego konwentu w XIX wieku naznaczone było tragicznymi okresami. Polonusi brali udział we wszystkich kolejnych powstaniach: od listopadowego począwszy, przez styczniowe, rozprawę z bolszewikami w 1920 r., na powstaniu warszawskim skończywszy. Do I wojny światowej Konwent działał, w zależności od okoliczności politycznych carskiej Rosji, w mniej lub bardziej konspiracyjnych warunkach. Powrót po wojnie do Wilna, na Uniwersytet Stefana Batorego otworzył nowy rozdział w funkcjonowaniu związku. Nowy - bo w niepodległym kraju, pozwalającym na prowadzenie jawnej działalności. K!Polonia na następne dwadzieścia lat wpisał się w wileński pejzaż, stanowiąc znaczący element tamtejszego życia studenckiego.
Wilno 1934
Gdańsk 2008
Z chwilą wybuchu II Wojny Światowej Konwent zaprzestał działalności, a część jego członków wraz ze znaczną częścią dobytku Stowarzyszenia wyjechała do Londynu. Po odzyskaniu przez Polskę pełni suwerenności i przywróceniu wolności stowarzyszeń Konwent, podobnie jak polskie korporacje akademickie, za zgodą i poparciem przedwojennych członków reaktywował się.
Dzięki ofiarności przedwojennych Polonusów, nieżyjących już dziś filistrów: Zygmunta Augustowskiego, Adolfa Dyakowskiego, Zygmunta Michelisa, Bogdana Stejgwiłło-Laudańskiego, Janusza Szemiotha i Witolda Tymińskiego, w tym pozostałych na emigracji po II wojnie światowej: Kazimierza Abramowicza, Antoniego Minkiewicza, Bohdana Wendorffa i Andrzeja Sas-Dolińskiego oraz ich rodzin udało się uratować dla potomnych wiele pamiątek konwentowych, a przede wszystkim tradycje, zwyczaje i pieśni. Dzięki wspaniałej determinacji i iście kawaleryjskiej fantazji, filistrom-reaktywatorom: Bolesławowi Skawińskiemu i Zygmuntowi Augustowskiemu udało się doprowadzić do wznowienia pełnej działalności najstarszego polskiego bractwa akademickiego, w 1998 roku w Gdańsku. Od tamtej pory Konwent Polonia znowu ma szansę wzrastać i rozkwitać. Obecnie siedzibą Konwentu jest Sopot, gdzie mieści się pierwsza od 1939 r. kwatera czyli dom konwentowy. Konwent zrzesza studentów szkół wyższych Trójmiasta.
Wykorzystano obszerne fragmenty listu fil. Włodzimierza Toczyłowskiego (1911-1996) pisanego z Argentyny do Filistrów Polonii w Anglii, prawdopodobnie w 1953 r. (Polish Institute and Sikorski Museum (Kolekcja 271, nr 11)).
ISTOTA I CELE
Konwent Polonia jest rodziną, której członkiem pozostaje się do końca życia, dlatego można mówić o Konwencie w czasie teraźniejszym, a nie przeszłym. Podobnie jak rodzina w każdym społeczeństwie - tak Konwent w społeczeństwie akademickim ma na celu, przede wszystkim, wychowanie swoich członków na pełnowartościowych synów Ojczyzny. Dalszym, bardzo praktycznym, celem jest wzajemna pomoc w pokonywaniu różnych trudności życiowych. Bardzo miłym wreszcie celem jest urozmaicanie i uprzyjemnianie wzajemne życia.
Obchody 110-lecia Konwentu Polonia. Wilno 1938
Obchody 180-lecia Konwentu Polonia. Gdańsk 2008 r.
Konwent jest stowarzyszeniem rejestrowym i posiada osobowość prawną (nr KRS: 0000228957). Zgodnie z treścią Statutu, który powtarza przepis w redakcji z 1934 r.: Celem Konwentu Polonia jest wychowanie swych członków w kierunkach: etycznym, naukowym, społecznym, samopomocowym i towarzyskim.
Bal Korporacji Akademickiej Welecja (przełom XIX i XX w.)
Pierwszy bal ("Czarna Kawa") Konwentu Polonia po II wojnie światowej. Gdańsk 2008 r.
Czarna Kawa Konwentu Polonia, Gdańsk 2010 r.
Członkiem Konwentu może zostać każdy student Polak bez różnicy wyznania, pochodzenia i stanu majątkowego. Jedyną niezbędną kwalifikacją konwentowicza jest nieposzlakowany honor. O przyjęciu nowych członków decyduje Konwent.
Konwent posiada własne, uświęcone tradycją prawa, które przetrwały próbę życia, w ciągu blisko 200 lat, w różnych warunkach, na własnej i obcej ziemi i nie uległy w ciągu tego czasu żadnym istotnym zmianom. Prawa te są swego rodzaju konstytucją, nadającą Konwentowi charakter rzeczypospolitej, z własnym parlamentem, urzędami i sądami.
Podobnie jak rodzina, Konwent opiera się o naturalną hierarchię wieku z tą różnicą, że o starszeństwie stanowi nie data urodzenia konwentowicza, lecz data wpisania go na listę czynnych członków. Tę hierarchię uzupełnia starszeństwo stopnia. Są mianowicie cztery stopnie, które nieuchronnie każdy konwentowicz przejść powinien: 1) Fuks - czyli kandydat, nie posiadający jeszcze prawa do kierowania sprawami Konwentu, ani prawa noszenia podstawowych jego odznak zewnętrznych (barw); pod kierownictwem starszych kolegów poznaje on stopniowo prawa i zwyczaje Konwentu; 2) Barwiarz - starszy kandydat - występuje już na zewnątrz we wszystkich konwentowych emblematach, ale jeszcze nie posiada głosu w parlamencie konwentowym, ani też nie ma prawa zajmowania jakiegokolwiek kierowniczego stanowiska w administracji konwentowej lub sądach; 3) Comiliton - jest pełnoprawnym członkiem Konwentu, posiada pełne prawo głosu podczas Konwentów oraz pełne prawa wyborcze - czynne i bierne; 4) Filister - pozostaje nadal członkiem Konwentu, pomimo ukończenia swoich studiów, zachowuje prawo noszenia wszystkich odznak konwentowych, uczestniczenia we wszystkich zebraniach z głosem doradczym, a w wyjątkowych wypadkach może także sprawować władzę administracyjną i sądową w czynnym Konwencie. Filister nie podlega już jurysdykcji konwentowej, lecz specjalnym sądom filisterskim.
Parlament konwentowy nosi nazwę konwentu, podobnie jak sama organizacja. Konwent, jako parlament, jest najwyższą władzą, decydującą o wszystkich sprawach. W konwentach udział biorą filistrzy, comilitoni i barwiarze.
Urzędy konwentowe, z nielicznymi wyjątkami, podobne są do władz wewnętrznych stowarzyszeń i obsadzane są drogą wyborów co semestr.
Sądy są szczególnie ważnym czynnikiem w życiu Konwentu, one bowiem kontrolują postępowanie konwentowiczów, podtrzymują dyscyplinę wewnętrzną i dokonują selekcji czynnych członków za pomocą kar, aż do skreślenia z listy członków włącznie. Konwent posiada dwa sądy: 1) zwykły sąd dyscyplinarny oraz 2) stały sąd honorowy. Członkowie tego drugiego sądu wybierani są na czas ich pozostawania w czynnym Konwencie, w przeciwieństwie do członków sądu dyscyplinarnego, którego skład odnawia się co roku. Rozprawy sądu dyscyplinarnego - tzw. Stałego Sądu Konwentowego odbywają się jawnie, przy czym zasadą postępowania jest samooskarżenie winnego. Posiedzenia Stałego Sądu Honorowego są ściśle poufne, gdyż sąd ten ma prawo wglądu w najbardziej osobiste sprawy każdego konwentowicza i ma prawo wydawania wyroków tajnych i bezapelacyjnych.
Konwent posiada swój własny Kodeks Honorowy (Usus Dorpatensis) i nakłada na swych członków obowiązek obrony swego honoru.
Konwent posiada własne godła i odznaki członkowskie. Herbem Konwentu jest herb Rzeczypospolitej z okresu przedrozbiorowego - z koronnym Białym Orłem na czerwonym polu, litewską Pogonią na polu błękitnym i ruskim Archaniołem na polu białym.
Uzupełnienie konwentowe tego herbu stanowi tzw. cyrkiel spinający pośrodku tarczy, niby klamrą, wszystkie trzy pola, a stanowiący monogramowe powiązanie pierwszych liter łacińskich słów "Polonia vivat, crescat, floreat in aeternum!" (Niechaj Polonia żyje, wzrasta i rozkwita po wsze czasy). Pod herbem widnieje, wypisane na dwu wstęgach, hasło konwentowe "Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego" oraz filareckie: "Jedność większa od dwóch". Sztandar Konwentu składa się z trzech poziomych pasm barwy: (od góry) amarantowej, błękitnej i białej. Odznaki konwentowiczów składają się z: 1) Dekla - czapki okrągłej, ze skórzanym daszkiem, koloru amarantowego, z wyszytą na denku, białym sznurkiem, gwiazdą oraz z wąskim otokiem z dwu pasm - błękitnego i białego; 2) Bandy - wąskiej trójbarwnej wstęgi, spiętej cyrklem; 3) tarczaki z barwami Konwentu noszonej zamiast bandy i dekla. Odznaki fuksów stanowią: 1) Dekle granatowe z gwiazdą na denku, pięcioma wypustkami, z tegoż materiału zamiast otoku, i srebrnego Cyrkla, przypiętego z lewej strony, w przedłużeniu linii daszka; 2) bandy granatowej, spiętej srebrnym Cyrklem. Dodatkową odznakę filistrów stanowi tarczka, o barwach Konwentu, z nałożonym, złotymi cyframi, filareckim znakiem - "1 > 2".
Poza Konwentem wolno jest konwentowiczowi należeć do wszystkich organizacji, za wyjątkiem angażowania się w stronnictwa polityczne lub wyraźnych ekspozytur tych stronnictw w sposób, który naruszałby zasadę apolityczności Konwentu. Zakaz partyjności politycznej jest bezwzględny w stosunku do czynnych konwentowiczów i był też zawsze ściśle przestrzegany w niepodległej Polsce. Zakaz ten nie obowiązuje filistrów.
Wizyta Prezydenta Republiki Estonii Pana Toomasa Hendrika Ilvesa na kwaterze Konwentu Polonia w Sopocie. 20 III 2014.
Idea bractw akademickich to, w największym skrócie, łącząca bez mała wszystkie korporacje akademickie - te już istniejące i te dopiero odradzające się na polskich uczelniach - dążność do wykształcenia w sobie pewnych przymiotów. W wymiarze publicznym - kształtowanie postawy obywatelskiej, w prywatnym natomiast - przestrzeganie zasad, zgodnych z zasadami etyki, honoru i patriotyzmu. Temu mają służyć różne przedsięwzięcia, inicjowane przez korporantów. Konwent Polonia, będący wszak na początku drogi ku owym ideałom, utrzymuje m.in. kontakty z przedwojennymi członkami, organizuje we własnym gronie prelekcje na tematy nie tylko historyczne.
WYBITNI POLSCY KORPORANCI
W przeszłości, szczególnie w okresie międzywojennym, chyba każda postać licząca się w dziejach Polski, jej kultury, nauki, czy życia społeczno-gospodarczego należała w czasie studiów do korporacji. Poniżej prezentujemy listę wybranych nazwisk, spośród licznych zastępów wybitnych korporantów. Znajdziemy tam polityków, wybitnych naukowców, artystów, prawników, hierarchów kościołów różnych obrządków, generałów i dyplomatów.
|
Gen. Władysław Anders, K!Arkonia |
 Marszałek Polski, Józef Piłsudski z korporanckim deklem w dłoniach, przepasany szarfą (bandą) korporancką. |
WSPÓŁPRACA
Z WYDZIAŁEM PRAWA I ADMINISTRACJI
UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Chociaż Konwent nigdy nie był i nadal nie jest afiliowany przy konkretnym wydziale jednej uczelni, doszło do nawiązania miłej i owocnej współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji UG. Pierwsze oficjalne spotkanie władz Konwentu z Dziekanem Wydziału, p. prof. dr. hab. Jarosławem Warylewskim miało miejsce 28 października 2004 r. Już w styczniu 2005 r. na Wydziale pojawiła się gablota informacyjna Konwentu. Strona internetowa Konwentu była przez kilka lat gościnnie umiejscowiona na serwerze Wydziału. Od 2008 r., na zaproszenie kolejnych Dziekanów Wydziału, Poczet Sztandarowy Konwentu uczestniczy w oficjalnej inauguracji roku akademickiego. Dzięki życzliwości władz dziekańskich, Konwent organizuje na terenie Wydziału otwarte wykłady z zaproszonymi gośćmi. Od 2017 r. Konwent organizuje na Wydziale otwarte "wykłady komilitońskie", które są tradycyjnie elementem obowiązkowego egzaminu awansowego na najwyższy stopień w czynnym (studenckim) wydziale Konwentu. Podobnie jak przed wojną, spora część członków Konwentu - filistrów, comilitonów, barwiarzy oraz fuksów szereguje się spośród studentów i absolwentów Wydziału Prawa i Administracji. Filistrem Konwentu jest m.in. pracownik Wydziału pan dr hab. Marcin Michał Wiszowaty, prof. UG. Ufamy, że współpraca będzie trwała nadal i rozwijała się. Dziękujemy za dotychczasową pomoc.
Gablota prezentująca historię i aktualne inicjatywy Konwentu Polonia. Wydział Prawa i Administracji (parter)
Wykłady otwarte na Wydziale Prawa i Administracji zorganizowane przez Konwent Polonia:
- prof. dr hab. Tadeusz Stegner (Wydział Historyczny UG): "Polacy w Dorpacie"( 17 III 2005)
- dr Marcin M. Wiszowaty "Tradycje korporacyjne" (w ramach Bałtyckiego Festiwalu Nauki - 2005)
- dr Arkadiusz Janicki (Wydział Historyczny UG): "Polskie korporacje akademickie w XIX wieku - na Politechnice Ryskiej i Uniwersytecie Dorpackim" (19 V 2005)
- dr Marcin M. Wiszowaty "W obronie honoru, czyli historia i reguły postępowania honorowego" (23 X 2008)
- dr Andrzej Szeptycki (Instytut Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski): "Ukraina na rozdrożu. Od Euromajdanu do konfliktu z Rosją" (8 IV 2014)
- dr n. med. Piotr Pankiewicz (Gdański Uniwersytet Medyczny): "„Wybrane zagadnienia z zakresu współczesnej psychiatrii: zagadnienia stresu, depresji i radzenia sobie z nimi” (15 XII 2018)
Otwarte wykłady komilitońskie na Wydziale Prawa i Administracji:
2019:
- „Początek i upadek potęgi militarnej starożytnego Rzymu”.
- „Oddech lasu - nieoczywiste cechy i właściwości lasu"
- „Gry komputerowe, jako biznes, rozrywka i sztuka”
2017:
- "Prakseologia jako główna podstawa teorii ekonomicznej z punktu widzenia austriackiej szkoły ekonomii”
- "Kraj czerwonej magnolii – Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna w świetle fleszy”
- "Wynalazki Stanisława Lema”
- "Bezpieczeństwo w społeczeństwie informacyjnym. Co nam grozi, czym ryzykujemy i jak się bronić?”
- "Przełomowe wynalazki człowieka na przestrzeni wieków”
- "Wolnomularstwo - od mitów do prawdy"